صرف پہاڑی عقاب ہی اپنی چٹان توں سدھا اتانہ ولّ نوں چھوٹ وٹدا ہے۔ اوہ ٹھاٹھ نال اڈدا، ہور اچا، ہور اچا ہوئی جاندا ہے۔ آخر دسنو ہٹ جاندا ہے۔
کوئی وی چنگی کتاب انج ہی شروع ہونی چاہیدی ہے، بناں لمیاں چوڑیاں بھومکاواں دے۔ کئی وار اسانی نال لکھی کویتا پڑھنی محال ہو جاندی ہے۔ کئی وار بڑے اوکھے ہو کے لکھی کویتا پڑھنی سوکھی ہندی ہے۔ روپ تے وستو، کپڑیاں تے کپڑے پاؤن والے وانگ ہندا ہے۔ جے آدمی چنگا، چست تے اچے آچرن والا ہووے تاں اس دے کپڑے کیوں نہ اس دے گناں نال میل کھاندے ہون۔ جے آدمی خوبصورت ہووے تاں اس دے وچار کیوں نہ اسے طرحاں دے ہون۔
بہت واری ہندا ایہہ ہے کہ کوئی عورت دیکھن وچ بڑی خوبصورت ہندی ہے۔ پر عقلوں خالی۔ جے تیکھن-بدھی والی ہندی ہے تاں دیکھن وچ کجھ نہیں ہندی۔ کلا کرتاں نال وی اس طرحاں واپر سکدا ہے ۔ پر کجھ خوش قسمت عورتاں وی ہندیاں ہن، جنہاں وچ چمک دمک وی ہندی ہے، سندرتا وی تے عقل وی۔ کلا کوشلتا والی کویاں دیاں کرتاں بارے وی ایہی کیہا جا سکدا ہے۔
جگت پرسدھ راوندر ناتھ ٹیگور دا اک بھرا سی جہڑا آپ وی لیکھک سی۔ اوہ بھارتی ساہت دی بنگالی دھارا نال سبندھت سی۔ ٹیگور اپنے آپ وچ اک دھارا سی۔ اپنے آپ وچ اک پورا رجھان سی۔ ایہہ سی فرق دوہاں بھراواں وچ ۔ راوندر ناتھ ٹیگور دی روح وچ اپنی طرحاں دا اک پنچھی رہندا سی جہڑا دوجیاں نال بالکل نہیں ملدا سی۔ اس توں پہلاں کدے ایہو جیہا پنچھی نہیں سی ہویا۔ اس نوں کلا دی دنیاں وچ بھیجیا سارے ویکھ سکدے سن کہ ایہہ پنچھی راوندر ناتھ ٹیگور دا ہے۔ جے کوئی کلاکار اپنا پنچھی چھڈدا ہے تے اوہ جا کے بالکل اپنے ورگے پنچھیاں وچ مل جاندا ہے، تاں اوہ کلاکار نہیں ہے۔ اس دا مطلب اسنے جہڑا پنچھی بھیجیا سی، اوہ اسدا اپنا نہیں سی۔ اسادھارن جاں ادبھت نہیں، سادھارن جہی چڑی سی۔ اس نوں کوئی چڑیاں دے جھرمٹ ‘چوں نکھیڑ نہیں سکیگا۔
بندے دا اپنا چلھا چونکا ہونا چاہیدا ہے۔ جتھے اوہ اگّ بال سکے۔ جہڑا کوئی ایسے گھوڑے ‘تے چڑھ بیٹھدا ہے، جہڑا اسدا اپنا نہیں، اوہ جلدی جاں سماں پا کے اس توں اتر جائیگا جاں مالک نوں واپس کر دیویگا۔ دوجیاں دے وچاراں اپر کاٹھی نہ پاؤ، اپنے وچاراں نوں قابو وچ لیاؤ۔
کجھ لوکی بولدے نے، اس لئی نہیں کہ اوہناں دے دماغاں وچ وچاراں دی بھیڑ اہن’اں نوں بولن لئی مجبور کردی ہے سگوں اس لئی کہ اوہناں دیاں جیبھاں نوں کھجلی ہو رہی ہندی ہے۔ کجھ ہور نے جہڑے کویتا لکھدے نے، اس لئی نہیں کہ اوہناں دے دلاں وچ ڈونگھے جذبے ٹھاٹھاں مار رہے ہندے ہن، سگوں اس لئی کہ…….۔
خیر، ایہہ کہنا مشکل ہے کہ اوہ کیوں اچانک کویتا لکھن لگّ پیندے ہن۔ اوہناں دیاں تکاں سکے اخروٹاں وانگ ہندیاں ہن۔ ایہہ لوک اپنے آس پاس نظر مارن توں پہلاں ایہہ دیکھنا نہیں چاہندے کہ دنیاں وچ کی واپر رہا ہے۔ اوہ سننا تے دیکھنا نہیں چاہندے کہ دنیاں کہڑیاں مٹھیاں آوازاں، گیتاں تے دھناں نال بھری پئی ہے۔
ایہہ پچھیا جا سکدا ہے کہ آدمی نوں اکھاں کنّ تے زبان کیوں دتی گئی ہے؟ کارن ضرور ایہہ ہوئےگا کہ اس توں پہلاں کہ زبان توں نکل کے اک وی لفظ دنیاں وچ جاوے، دو اکھاں نوں ضرور کجھ دیکھن اتے دو کناں نوں ضرور کجھ سنن دا کم کرنا چاہیدا ہے۔ نرول شبد ورگی کوئی چیز نہیں ہندی، ایہہ لعنت، ودھائی، سندرتا، درد، چکڑ، پھلّ، جھوٹھ، سچ، چانن، ہنھیرا بھاوَ کجھ وی سکدا ہے۔
تسیں بے شکّ کسے دوجی بولی وچّ لکھو، جے تسیں اسنوں اپنی ماں بولی نالوں زیادہ چنگی طرحاں جاندے ہو۔ جاں پھر اپنی ماں بولی وچ جے تسیں کوئی دوجی بولی ٹھیک طرحاں نہیں جاندے۔ وشا سامان دے بھرے صندوق وانگ ہے۔ شبد اس صندوق دی کنجی ہن، پر اندرلا سامان تہاڈا اپنا ہونا چاہیدا ہے، بیگانہ نہیں۔ کجھ لیکھک اک وشے توں دوجے وشے ولّ بھجے پھردے ہن تے اک وچ وی سرے تکّ نہیں پجدے۔ اوہ صندوق دا ڈھکن چکّ لیندے ہن۔ اپرلیاں چیزاں ڈیگ دندے تے بھجّ جاندے ہن۔ صندوق دے حقیقی مالک نوں پتہ ہوئےگا کہ جے وچلیاں چیزاں نوں دھیان نال اک اک کرکے باہر کڈھیا جاوے تاں ہیٹھاں ہیریاں دی بھری پٹاری نظر آویگی۔ جہڑے لوک اک توں دوجے وشے ولّ بھجدے ہن، اوہ اس بدنام ویاکتی وانگ ہن جہڑا بہتے ویاہ کرواؤن کرکے بدنام سی۔ اس نے اٹھائی ویاہ کروائے پرنتو اخیر اس کول اک وی تیویں نہیں سی۔
وشے دی تلنا کسے اکو اک تے قانونی پتنی، جاں اکو اک ماں جاں اکلوتے بچے نال نہیں کیتی جا سکدی۔ ایہہ اس لئی کہ بندے نوں ایہہ نہیں کہنا چاہیدا کہ ایہہ میرا وشا ہے، ہور کوئی اس نوں چھوہن دی ہمت نہیں کر سکدا۔ اجیہا نہیں ہے۔ اک وار اک لیکھک، دوجے لیکھک نوں گالھاں کڈھ رہا سی کہ اسنے اس دا وشا چرا لیا ہے۔ ایہہ لیکھک انج لوہا لاکھا ہو رہا سی جویں کوئی اوہ کوئی کڑی ادھال کے لے گیا ہووے جسنوں اوہ عشقَ کردا ہووے۔ دوجے لیکھک دا جواب سی امام اوہ بن سکدا ہے جس دی تلوار ودھیرے تیز تے غضب دی ہووے۔ وہوٹی اسدی نہیں ہندی جسنوں وچولا بھیجدا ہے،سگوں اسدی ہندی ہے جہڑا اسنوں ویاہ لیندا ہے۔ سچ مچ اکو وشے اتے، اک دوجے توں آزاد کئی لیکھک کم کر سکدے ہن۔ ساہت دے کھیتر وچ سانجھے فارم نہیں ہو سکدے۔ ہر لیکھک دا اپنا کھیت ہندا ہے تے اپنا ہی سیاڑ بھاویں اوہ کنا وی تنگ کیوں نہ ہووے۔
